Grzybowo - las pełen tajemnic

Jest takie miejsce, w którym za pierwszym razem wstrzymałam oddech z przerażenia. Bo naprawdę można się przestraszyć, kiedy wędrujesz sobie leśną dróżką, niczego nieświadom i nagle... BUM! Wchodzisz na klepisko, polankę, czy jak chcesz to nazwać i co widzisz? Groby. A dokładnie sześć bezimiennych grobów w środku lasu. Co prawda do drogi jest kilkadziesiąt metrów, podobnież na plażę, ale... Zaskoczenie, przerażenie, strach odbiera Ci władzę w nogach. I stoisz, patrzysz, nie wiesz, co zrobić. Ale tak jest tylko za pierwszym razem. 

Dzisiaj celowo tam poszłam. W tym lesie się dobrze myśli, kiedy wdychasz zapach igliwia, a do uszu dobiega szum fal. Pośród mchu rosną jeszcze muchomory, a odchody leśnych zwierząt zdradzają nocne igraszki dzików i saren. Jakiś ptak śpiewa nad głową, a ponury szary dzień tylko pomaga zatopić się we własnych myślach. Zatapiasz się tak mocno, że znów wpadasz na klepisko, polanę, czy jak chcesz to nazwać i ze zdziwieniem spoglądasz na groby. Szybko minęła ta wędrówka.

W Grzybowie, nieopodal parkingu samochodowego, między drogą a wydmą, znajduje się miejsce pochówku sześciu bezimiennych osób. Nie wiadomo, kto tam leży. Miejskie podania mówią, że mogli to być niemieccy żołnierze polegli w ostatnich potyczkach o Bałtyk. Inni twierdzą, że to groby niemieckich cywili, którzy zginęli w ostatnich dniach wojny, po zajęciu terenu przez Polaków. Kolejna historia wspomina o żydowskiej rodzinie zastrzelonej na wydmach. W co wierzyć? Nie wiem. Oprócz doniesień prasowych, mających taką samą wartość intelektualną jak niniejszy blog, nie znalazłam żadnych historycznych opracowań dotyczących tego miejsca. Nawet nasz miejski historyk, pan Hieronim Kroczyński, nie ma żadnych informacji o tym, kto mógłby tam być pochowany. Przez to pojawiła się także hipoteza, że tak naprawdę to nie są żadne groby, a to miejsce po prostu jest, bo jest. Jedynym opracowaniem, jakie mogłabym uznać za wartościowe, przynajmniej w tej materii, jest "Historia Dźwirzyna" autorstwa jednego z mieszkańców tej miejscowości. Według jednej z wielu wersji, pochowani w tym miejscu mogą być członkowie właśnie jego rodziny. Nie pokrywa się to jednak z treścią zawartą w "Historii...", gdzie o bezimiennych grobach Autor pisze:

Obecnie w pobliżu leśnego parkingu pod Grzybowem znajduje się 5 grobów z brzozowymi krzyżami. Są pamiątką po leśnej potyczce cofających się wojsk Niemieckich z pod Kołobrzegu w 1945 roku. Niewielki oddział Niemieckiej armii rozbitej w Kołobrzegu stoczył potyczkę ze ścigającym ich oddziałem Radzieckim lub Polskim. Tuż za parkingiem w stronę Grzybowa stał długo po wojnie opuszczony Niemiecki transporter opancerzony. W niedalekim sąsiedztwie krzyży betonowy fundament, pozostałość po zapleczu socjalnym dla robotników budujących nową ulicę.

Pewną sprzeczność budzi fakt, że Autor opracowania opisuje pięć grobów, podczas, gdy w rzeczywistości jest ich sześć. Jest to zastanawiające, jednak obecność drugiego miejsca pochówku w tym lesie jest wykluczona. Istniały jeszcze tylko dwa cmentarze ewangelickie, które obecnie znajdują się na posesjach prywatnych. Na jednej z nich wcześniej mieściła się Placówka Straży Granicznej.

Styczeń 2009

Przez wiele lat miejsce to zmieniało się. Kilkadziesiąt, kilkanaście lat temu nad mogiłami górowały brzozowe krzyże. Przez lata podobno walały się tam niemieckie hełmy. Jeszcze piętnaście lat temu na dwóch krzyżach wisiały hełmy. Nie pamiętam tych czasów. Kiedy trafiłam tam pierwszy raz, niemal sześć lat temu, nie było żadnych tabliczek. Widać było, że mogiłami ktoś się opiekuje. Kto? Do niedawna ktoś robił to regularnie w marcu każdego roku. To by sugerowało śmierć pochowanych w marcu, a właśnie w marcu 1945 roku zostały odzyskane te ziemie. Równocześnie może być to związane z wiosennymi porządkami, więc nie chcę dorabiać ideologii do tej sprawy.

Nie wiem, kiedy pojawiła się tablica z informacją, że grobami opiekują się uczniowie dźwirzyńskich szkół. Postawiono także krzyż, taki, jakie można znaleźć na ewangelickich cmentarzach, a przy samej tabliczce wetknięto w ziemię fragment jakiegoś starego ogrodzenia, prawdopodobnie kutej bramy.

Chyba czas, by pogodzić się z faktem, że ta tajemnica nie zostanie nigdy rozwikłana. Może to i lepiej? Śmierć jest częścią istnienia każdego człowieka, bez względu na rasę, pochodzenie i wyznanie. Dzisiaj, tyle lat po wojnie, ekshumacja nie przyniosłaby nic, poza zaspokojeniem ludzkiej ciekawości - także mojej. Niechaj więc zostanie, jak jest. A my - żywi - pamiętajmy, że każdej mogile należy się szacunek - bez względu, czy skrywa ważnych notabli w reprezentacyjnych kwaterach, czy bezimiennych, pochowanych w skromnym kopczyku usypanym w środku lasu.